Interview: Tess van der Zwet
Illustraties: Thé Tjong-Khing
Wat zijn de antwoorden van illustrator Thé Tjong-Khing op acht uiteenlopende vragen, gebaseerd op de boeken die hij illustreerde en schreef?
De boeken en illustraties van Thé Tjong-Khing zijn talrijk en uiteenlopend, ze roepen soms heel wat vragen op. Waar is de taart? Hoe vergaat het Vos en Haas? Wat is de moraal van het sprookje? Wie goed kijkt en leest vindt de antwoorden altijd terug. Als we de 87-jarige illustrator wat vragen willen stellen voor Present by Paagman, houdt hij de boot eerst af. ‘Over mij is toch ondertussen wel alles geschreven en gezegd?’ Toch houden we vol en gaan we de uitdaging aan. Khing stemt toe. ‘Maar deze vragen heb ik nog nooit gehad’, roept hij tijdens het gesprek uit. En dan: ‘Dat moet je er wel in zetten hoor.’ Waarvan akte.
Welke mythe vond u het grootste feest om te illustreren?
Gebaseerd op Helden, Griekse Mythen van Els Pelgrom
‘Ik heb even het boek erbij gehaald, want het is alweer zo lang geleden. Er was een verhaal over Aphrodite die een baby krijgt waarvan de beentjes een beetje raar staan. Ze vindt het niet mooi en gooit de baby weg. Dat leek me nou leuk om te tekenen. Het is natuurlijk eigenlijk heel tragisch en zielig, maar ik liet haar langs een keurig paadje met bloemetjes wandelen en de baby nonchalant weggooien alsof het een snoeppapiertje is. Dat is toch wel een van mijn meest geslaagde tekeningen. Het gaat niet altijd zoals ik wil hoor. Aan het einde van mijn tekensessie zit mijn prullenmand helemaal vol.’
Bent u een held op sokken of een ridder met een baard?
Gebaseerd op Held op sokken van Bette Westera en Thé Tjong-Khing
‘Ik ben absoluut een held op sokken. Overal zie ik beren op de weg. Als mijn vrouw voorstelt ergens naartoe te gaan, dan denk ik alleen maar aan wat er allemaal kan gebeuren. Ik zie overal ongelukken. Mijn vrouw is daarentegen nergens bang voor. Ja, in mijn illustraties zoek ik de meest gevaarlijke, enge situaties op. Maar dat is wat een held op sokken doet, hè. Die wil op een veilige manier onderdeel zijn van iets avontuurlijks. In het echte leven gaat altijd alles anders dan je verwacht; op papier ben ik de god van mijn eigen wereld.’
Welk kunstwerk uit een museum zou u graag aan de muur willen hebben?
Gebaseerd op Kunst met taart van Thé Tjong-Khing
‘Ik ben helemaal gek van Alice Neel. Zij is een Amerikaanse portretschilderes die iets ongelofelijk knaps doet: ze pakt de werkelijkheid en vervormt het. Toch blijft het een herkenbaar, karakteristiek gezicht, ondanks dat het bijvoorbeeld scheef staat of onrealistische kleuren bevat. De mensen die ze schildert zijn types die je gewoon op straat tegenkomt. Het is mijn ideaal ook ooit zo te kunnen tekenen. Ik probeer het wel, maar het lukt niet.’
U hoeft ook niet alles te kunnen, toch?
Lachend: ‘Nou, liever wel hoor. Misschien kan ik het nog leren, als ik nog een paar jaartjes heb.’
Welke moraal uit een sprookje is volgens u het belangrijkst?
Gebaseerd op de reeks De Sprookjesverteller van Thé Tjong-Khing
‘Alle sprookjes hebben maar één moraal: dat je lief moet zijn en dat je als je fout bent, je slecht aan je einde komt. En dat is natuurlijk hartstikke waar (grappend). Sprookjes zijn ervoor om het verschil tussen goed en slecht aan te duiden. Valse mensen zijn overigens veel leuker om te tekenen dan goeie mensen. Laat mij maar rampspoed tekenen, dat is veel spectaculairder dan geluk.’
Is de Bijbel voor u als een sprookje?
Gebaseerd op Het grote avontuur van God en mens van Kolet Janssen en Thé Tjong-Khing
‘Voor mij absoluut. Sprookjes illustreren is wat ik het liefste doe en daar passen de verhalen van de Bijbel natuurlijk naadloos in. Ik ga er niet altijd even respectvol mee om. Zo is er een scène waarin Maria de boodschap krijgt dat ze een kindje verwacht. Dan denk ik: hoe kan ik het zo alledaags mogelijk verbeelden? Dus laat ik haar de was ophangen als de engel het haar komt vertellen.’
Wat betekent rijkdom voor u?
Gebaseerd op Het Loterijbriefje van Els Pelgrom en Thé Tjong-Khing
‘Mijn rijkdom is het tekenen. Het heeft mijn leven gered. Dat klinkt heel dramatisch, maar ik kan simpelweg helemaal niets anders. Daarom ben ik ook naar Nederland gegaan: in Indonesië was er totaal geen werk in illustreren. Ik ben ontzettend blij dat ik nog steeds opdrachten krijg. De zoektocht naar de juiste tekening is nog altijd heel spannend en leuk. Het meest recente verhaaltje dat ik geïllustreerd heb, is Hoera, een pandajong! dat in september als Gouden Boekje uitkwam. Daarin wordt verteld dat het pandavrouwtje iets in haar buik voelt groeien en een nest begint te maken. Over het mannetje wordt helemaal niets gezegd. En dát vind ik leuk. Ik teken vervolgens dat mannetje erbij met een gezicht van “wat gebeurt er hier nou?’ en kan daar erg tevreden mee zijn.’
U bent inmiddels 87 jaar. Bent u er inmiddels achter wat er in het leven te koop is?
Gebaseerd op Kleine Sophie en Lange Wapper van Els Pelgrom en Thé Tjong-Khing
‘Nee, helemaal niet. Integendeel: ik begin me steeds meer af te vragen waar we het allemaal voor doen, wat het nut is. Vroeger dacht ik over dat soort dingen niet na, nu overvalt het me weleens. Sommige mensen zeggen dat ik tenminste nog voortleef in mijn werk. Maar dat is me totaal worst. Er zijn zoveel beroemde mensen geweest die niemand meer kent. Neem Carl Hollander, een van de grootste illustrators ooit. Heel weinig mensen weten nog precies wie hij is. Laatst wist iemand op tv zelfs niet wie Sophia Loren was. Nouja zeg. En die leeft nog gewoon!’
Tot slot zijn we best een beetje benieuwd: krijgt u nu uitzonderlijk vaak taart op uw verjaardag?
Gebaseerd op Waar is de taart? van Thé Tjong-Khing
‘Jazeker! En niet alleen op mijn verjaardag: ook bij andere gelegenheden nemen mensen taart voor me mee. Ik heb nu helaas een beetje last van suiker, dus ik mag geen taartjes meer. Ja, dat is tragisch. Maar suikerloze taartjes zijn ook lekker hoor, daar mogen ze best mee aankomen.’
