Ben jij iemand die helemaal happy wordt van een gruwelijk spannend boek, hoe enger hoe beter? Of krijg je al een naar gevoel in je buik als je er alleen al aan denkt, en vermijd je de afdeling met spannende boeken als de pest?
Tekst: Geertje Hoogenboom
Over smaak valt natuurlijk niet te twisten, maar een griezelig boek lezen heeft zo zijn voordelen. Wij hebben 3 voordelen voor je op een rijtje gezet, samen met zeven enge boeken voor iedere lezer. Dus lees snel verder… als je durft!
1. Enge boeken lezen zorgt voor een adrenalinestoot – en dat kan best lekker zijn
Bij het lezen van een eng verhaal kan het lichaam het hormoon adrenaline aan gaan maken. Dit hormoon, dat door de bijnieren in stressvolle situaties wordt geproduceerd, zorgt ervoor dat onze bloeddruk stijgt, onze ademhaling versnelt en onze hartslag omhoog gaat. We krijgen een stoot energie zodat ons lichaam klaar is om te vechten of te vluchten. Er zijn genoeg mensen die dit een heerlijk gevoel vinden. De term ‘adrenaline junkie’ – mensen die expres extreme situaties opzoeken om een adrenalinekick te krijgen – bestaat immers niet voor niets. Voor mensen die niet zulke durfallen zijn, is het lezen van een spannend boek een veilige manier om toch een lekkere stoot adrenaline door hun lijf te voelen gieren.
2. Enge boeken zorgen voor een emotionele reiniging
Een spannend boek kan niet alleen een flinke dosis adrenaline opwekken, maar ook een hoop emoties. Nadat we zulke heftige emoties hebben ervaren, voelen we ons vaak lichter en prettiger: we zijn emotioneel gereinigd. De oude Grieken hadden een woord voor de emotionele reiniging die je ervaart tijdens het horen of lezen van een verhaal: catharsis. Bij catharsis ging het specifiek om het ervaren van angst en medelijden, twee emoties die veel enge boeken in overvloed op weten te roepen. Maar ook andere emoties, bijvoorbeeld woede en verdriet, kunnen we op een veilige manier ervaren door het lezen van een boek. En net als bij adrenaline kan dat best fijn zijn.
3. Enge boeken kunnen ons helpen om beter met onze angsten om te gaan
Angst is een primaire emotie die alle mensen ervaren. Ja echt, álle mensen. We zijn misschien niet voor dezelfde dingen bang, maar het gevoel van angst is universeel. Zelfs mensen met een beschadiging aan het deel van de hersenen dat angst reguleert, kunnen in bepaalde omstandigheden nog angst ervaren. Dat angst universeel is, is eigenlijk maar goed ook: als we geen angst zouden kennen, dan zouden onze voorouders allang zijn opgegeten door sabeltandtijgers of tot moes zijn getrapt door wolharige mammoeten. Angst is dus meestal niet prettig, maar wel noodzakelijk. Boeken geven ons de ruimte om onze angsten te onderzoeken en te ervaren zonder dat we daadwerkelijk in gevaar zijn. Hierdoor kunnen we onze angsten beter leren begrijpen. Dit begrip kan ervoor zorgen dat we, wanneer we in het echte leven een van onze angsten ervaren, hier beter mee om kunnen gaan. Want eerlijk is eerlijk: enge verhalen confronteren ons met het feit dat er kwaad bestaat in onze wereld, maar laten ons ook zien dat we dit kwaad kunnen overwinnen. Dat is een waardevolle les.
Dus zelfs als je eigenlijk helemaal niet van enge boeken houdt, is het toch een goed idee om er af en toe eentje te lezen. Hieronder hebben we een aantal boeken verzameld die zeker voor rillingen zullen zorgen:
1. Voor wie het niet zo op enge boeken heeft: Ghost Wall / Geestgrond van Sarah Moss
De een kan beter tegen enge dingen dan de ander, maar zelfs als je van Dolfje Weerwolfje wakker ligt, zijn er nog genoeg boeken met een vleugje spanning en een kruimeltje horror. Van Ghost Wall, geschreven door Sarah Moss, zullen de meesten van ons niet meteen nachtmerries krijgen, maar toch kan je er best een beetje bij huiveren. Dit boek gaat over tienermeisje Silvie dat haar zomer moet slijten met haar ouders, een professor en een aantal studenten terwijl ze het leven uit de prehistorie nabootsen. Dat lijkt meer saai dan eng, zou je misschien denken, maar Silvies vader is, om het voorzichtig uit te drukken, een behoorlijk autoritaire man die het project iets te serieus neemt. En dan zijn er natuurlijk nog de veenlijken…
2. Voor wie van horror met een flinke dosis romantiek houdt: Mexican Gothic van Silvia Moreno-Garcia
De titel van dit boek refereert naar het genre gothic fiction. Dit is een genre dat al enkele honderden jaren meedraait en simpel gezegd bestaat uit een combinatie van horror met romantiek. In Mexican Gothic, dat zich, zoals de titel al deed vermoeden, in Mexico afspeelt, krijgt hoofdpersonage Noemí een verontrustende brief van haar pasgetrouwde nicht. Vastbesloten om te achterhalen wat er aan de hand is, reist Noemí af naar het landgoed van de familie van de man van haar nicht. Natuurlijk heeft deze familie een duister geheim, en natuurlijk vindt Noemí de jongste zoon behoorlijk aantrekkelijk. Mexican Gothic is een boek dat heerlijk wegleest en genoeg elementen heeft om bij te rillen én om het warm van te krijgen.
3. Voor wie wel van meerduidigheid houdt: The Haunting of Hill House/De geesten van Hill House van Shirley Jackson
The Haunting of Hill House is niet alleen een fantastische Netflix-serie, maar ook een heerlijk griezelig boek. Anders dan in de Netflix-serie draait het boek om een viertal mensen dat een zomer lang in Hill House verblijft, waar het nogal zou spoken: Dokter Montague, die onderzoek doet naar paranormale verschijnselen; Luke, de toekomstige erfgenaam van het huis; en Theodora en Eleanor, beiden uitgenodigd omdat ze meer dan de meeste mensen gevoelig lijken te zijn voor bovennatuurlijke krachten. Tijdens hun verblijf wordt al snel duidelijk dat vooral Eleanor ontvankelijk is voor het kwaad dat in Hill House verblijft. Of is Eleanor geestesziek en spookt het alleen maar in haar hoofd? Dit is een vraag waar mensen al jaren heerlijk over discussiëren, en hoewel Jackson hier zelf een duidelijke mening over had (zij geloofde dat het wel degelijk spookte in Hill House), biedt het boek genoeg ruimte voor andere interpretaties.
4. Waargebeurde horror: De Camino van Anya Niewierra
Sommige mensen kunnen helemaal niets met verhalen waarin onmogelijke dingen gebeuren. Geesten, vampiers en weerwolven zijn niet aan hen besteed, en dat is helemaal oké. Gelukkig zijn er voor hen genoeg enge boeken over dingen die echt gebeurd zijn (of echt zouden kunnen gebeuren). Neem bijvoorbeeld Niewierra’s De Camino. De Limburgse Lotte besluit deze pelgrimsroute af te leggen nadat haar man, een voormalig vluchteling uit Bosnië, tijdens het lopen van de Camino een jaar eerder zelfmoord pleegde. Bij het uitstrooien van zijn as kwam Lotte er achter dat hij gelogen heeft over zijn identiteit. Daar kunnen twee redenen voor zijn: óf hij was in het bezit van belastende informatie over een machtig persoon, óf hij is een oorlogsmisdadiger die zijn misdaden probeerde te verhullen. De Camino is een boek dat de horror van oorlog niet uit de weg gaat, en dus perfect voor mensen die graag willen dat hun enge boek in de realiteit verankerd is.
5. Voor wie niet van hokjes houdt: Orakel van Thomas Olde Heuvelt
Olde Heuvelt begint langzaamaan een begrip te worden in de Nederlandse literatuur, en terecht: zijn boeken zijn origineel, steken goed in elkaar en zijn bovenal heerlijk spannend. Zijn nieuwste boek Orakel begint wanneer twee scholieren een schip uit de gouden eeuw in een bollenveld aantreffen met de naam Orakel. Supertof, zou je denken, maar iedereen die de Orakel binnentreedt, komt niet meer terug… Dit is slechts het begin van een episch verhaal dat deels horror, deels thriller, deels fantasy is. Spannend is het in ieder geval zeker, en ook voor de emotionele reiniging kan je goed bij Orakel terecht: de angst, frustraties maar ook de liefde van de personages spat van elke pagina af.
6. Voor wie een thriller wil die net even anders is dan anders: Later van Stephen King
Een lijst zoals deze zou natuurlijk niet compleet zijn zonder een titel van de keizer van het enge boek: Stephen King. De beste man heeft tientallen boeken geschreven, waardoor er voor iedereen wel iets bij zit. King zelf vergelijkt zijn werk graag met het eten van een hamburger: lekker, makkelijk, en zo op. Daarmee doet hij zichzelf tekort, want hij is al decennialang een van de meest invloedrijke horrorauteurs en in tegenstelling tot die hamburger blijven zijn verhalen je bij. De laatste jaren schrijft hij voornamelijk thrillers waarin hij de klassieke kenmerken van het genre mengt met bovennatuurlijke elementen. Zo ook in Later, waarin hoofdpersonage Jamie geboren is met de gave (of de vloek; het is maar net hoe je het bekijkt) dode mensen te kunnen zien. Dat is voor de politie uitermate handig wanneer zij klopjacht maken op een moordenaar, maar iets minder leuk voor Jamie wanneer de geest waarmee hij gepraat heeft, weigert te vertrekken.
7. Voor de allerkleinsten: Het spook nijntje van Dick Bruna
Het spook nijntje is zeker niet eng te noemen, maar laat kleintjes wel kennis maken met het concept van spoken, wat dan weer de basis vormt voor veel enge verhalen die ze lekker kunnen lezen (of voorgelezen kunnen krijgen) als ze wat ouder zijn.
Tijd om eens lekker te griezelen dus!