Dertig jaar geleden maakten we kennis met een vloekende Hagenees in campingsmoking en een vette, zwarte mat in zijn nek. Binnen de kortste keren groeide Haagse Harry uit tot een fenomeen met zijn eigen standbeeld, middenin de stad. Om zijn verjaardag te vieren en geestelijk vader Marnix Rueb te eren, komt de volledige stripreeks nog één keer uit in een zesdelige cassette: Ut ènde.
Tekst: Tess van der Zwet
Illustraties: Marnix Rueb
Eive kogt: hoe ut auit begon
Het is oktober 1991. De nieuwe editie van de DOEN Agenda is uit, het uitgaansmagazine waarvan Hagenees Robert-Jan Rueb hoofdredacteur is. Voor een artikel over dichters heeft hij zijn broer Marnix, een begenadigd striptekenaar, opgetrommeld om een bijpassende cartoon te tekenen. Marnix woont sinds enige tijd in de Schilderswijk; een heel andere wereld dan het chique Benoordenhout waarin hij is opgegroeid, maar hij voelt zich er thuis. Vanuit zijn raam ziet hij de volkse Harry’s en Bianca’s passeren: rokend, vloekend, drinkend, maar goudeerlijk en altijd in voor een praatje. Geïnspireerd door deze mensen komt Haagse Harry op papier tot leven. In joggingpak en met een nonchalante hand in zijn zak, draagt hij in korte bewoording een ‘erauties gedich’ voor uit zijn dichtbundel Ut plèn bè nach. Een Haags icoon is geboren en wordt, ondanks zijn grote bek, grillen en nietsontziende kritiek, omarmd door álle Hagenaars en Hagenezen. Of zij nou op het veen of op het zand wonen.
Kauninklijke waahdering
‘Sommigen hielden van hem om zijn grofheid en snoeiharde grappen; anderen waardeerden hem om zijn intelligente en scherpe observaties’, verklaren Robert-Jan Rueb en goede vriend Sjaak Bral de immense populariteit van Haagse Harry en het feit dat hij voor Den Haag een volksheld is geworden. Nadat Marnix Rueb in oktober 2014 overleed, traden Robert-Jan en Sjaak samen met Marnix’ vrouw op als beschermers van Harry. Robert-Jan: ‘Marnix hield de actualiteiten goed in de gaten en verwerkte dat in zijn strips, soms frontaal, soms subtiel in de achtergrond. Er zat altijd een intelligente laag overheen.’ Sjaak: ‘Zelfs Koning Willem-Alexander is fan, heb ik uit verschillende bronnen vernomen. Dat mag hij natuurlijk niet in het openbaar zeggen, want dan krijgt ‘ie hommeles. De taal van Haagse Harry past natuurlijk niet in het koninklijk vocabulaire.’
Hagt maah gâhteâhlijk
Dat eeuwige gekanker: voor een buitenstaander of een import-Hagenaar als ondergetekende is het in het begin even slikken. ‘Maar als je kankert, heb je een goed humeur’, zei Marnix daar in een documentaire zelf over. ‘Haagse Harry is eigenlijk een heel vrolijke jongen.’ Sjaak en Robert-Jan beamen dat. ‘Het is de Haagse couleur locale. Stap maar eens een koffiehuis binnen. Het is alleen maar gescheld, geklaag, geouwehoer. Als je elkaar niet op z’n minst één keer de huid vol hebt gescholden heb je geen goed gesprek gehad. Wie dat persoonlijk neemt, heeft een rotdag. Maar Hagenezen hebben wel het hart op de tong: na die grote bek sla je elkaar op de schouder en ga je door, ben je het weer vergeten.’
Gelief streikprauduk
De populariteit van Haagse Harry reikte tot ver voorbij de stadsgrenzen. Zijn strips en boeken gingen het hele land door en zelfs de hele wereld over. Uiteraard kwam dat bij mensen vandaan die iets met Den Haag hadden en de humor begrepen; Harry is immers een streekproduct, ‘net als Rinse appelstroop’. Wat dat betreft hadden Koot en Bie de weg voor hem geplaveid. ‘Dat waren ook platte typetjes, maar dat ze er dom uitzagen, betekende niet dat ze ook dom lulden. Zij bewezen: als de inhoud klopt, versterkt het alleen maar de boodschap. Door hen heeft Nederland de Hagenees leren kennen en Marnix kon daar met Harry perfect op voortborduren.’
Voâh eiwag tèdlaus
De strips hebben de tand des tijds doorstaan. Hoewel er gerefereerd wordt aan gebeurtenissen en figuren uit het verleden, kloppen de grappen en de stijl nog steeds. Sjaak: ‘De naam Deetman zou je zó voor een andere naam kunnen inwisselen. Haagse Harry heeft eeuwigheidswaarde.’ En misschien is dat ook één van de redenen waarom Haagse Harry zo ontzettend gewaardeerd wordt: de strip is tijdloos. ‘Ik ken jongeren die hem weer helemaal herontdekt hebben, rondlopen in Haagse Harry t-shirts’, vertelt Robert-Jan. Hoewel de tijden zijn veranderd, is de strip dat niet. De uitgaven in de cassette zijn precies zoals ze destijds door Marnix werden uitgegeven en bedoeld waren. Sommige strips zijn politiek incorrect, nu zou hij langer hebben nagedacht over een statement en dingen anders hebben omschreven en getekend.’ Sjaak: ‘Is dat dan censuur? Nee, dat is gewoon go with the flow. We willen als mensheid vooruit komen, dat betekent dat je afscheid moet nemen van bepaalde opvattingen en rekening met elkaar moet houden. Marnix zou echter ook binnen de huidige tijdsgeest nog snoeihard en nietsontziend zijn geweest.’
Hèlage nalateschap
Tegenwoordig ziet Haagse Harry het kleurrijke volk van de stad nog altijd passeren: vanaf de Grote Markt torent de vriendelijke reus boven iedereen uit. De twee meter hoge sculptuur werd in februari 2016 geplaatst, bijna anderhalf jaar na Marnix’ overlijden. Terwijl Harry de stad overziet, bestaan zijn eigen avonturen alleen nog maar in de vier stripboeken en twee extra uitgaven. Van opvolgers is zonder Marnix geen sprake, zo stellen Robert-Jan en Sjaak. ‘Het poppetje natekenen kan iedereen, maar de humor, de stijl van Harry is uniek, daarvoor moest je Harry zijn.’ Maar ligt vergetelheid niet op de loer als Harry’s nalatenschap niet actief wordt voortgezet? ‘Haagse Harry is inmiddels zo’n fenomeen, die zal ons wel overleven,’ vermoedt Sjaak. ‘Misschien komt er nog eens een fatsoensrakker die aanstoot neemt aan de middelvinger achter zijn rug,’ refereert Robert-Jan aan het standbeeld. ‘Maar dat zal wel goedkomen. Samen met Jantje en Couperus is Harry toch één van de volkshelden van Den Haag, die worden niet zomaar slachtoffer van een beeldenstorm.’ Sjaak: ‘En we hebben nu de cassette Haagse Harry helemaal compleet. De heilige Graal van het Haags.’
De Haagse Harry-verzamelbox is slechts eenmalig in beperkte oplage verkrijgbaar. Voor het eerst alle strips in kleur in één complete verzameling. Uitgevoerd in hardcover.
Dit artikel werd gepubliceerd in Present van Paagman #5. Verkrijgbaar in de winkels van Paagman met een Paagman Privilege Pas of lees ‘m online.
