Maar hoe dan?! helpt je om samen te praten over wensen en grenzen. Want als je goed JA kunt zeggen, kun je ook makkelijker NEE zeggen wanneer je iets niet wilt. Zeker als het over je lichaam gaat, is dat heel belangrijk.
Auteurs: Philippine van der Goes & Dr. Karin Middelburg
Illustraties: Agnes Loonstra
Uitgever: Ploegsma
In Maar HOE dan?! – Je lichaam is van jou lees je hoe je op een fijne manier met elkaar om kunt gaan – niet alleen in het echte leven, maar ook online. Vol geinige weetjes, interactieve doe-tips en doordenkvragen.
1. Jullie eerste (voorlichting)boek Maar HOE dan?! over lichaam, liefde en baby’s maken voor kinderen van 5-8 jaar is een groot succes. Er zijn zelfs in minder dan 2 jaar tijd 15.000 stuks verkocht! En nu komen jullie met een nieuw boek met het thema wensen & grenzen. Kunnen jullie eens vertellen hoe jullie op dit idee zijn gekomen?
Philippine: “Na het eerste boek waren we aanvankelijk van plan om een vervolg te maken voor kinderen in een oudere leeftijdsgroep. Een vervolgboek waarbij ook onderwerpen zoals menstruatie en zaadlozing aan de orde zouden komen. Echter door alle aandacht en commotie rondom #metoo en ‘The Voice’ vroegen we ons, als moeders, zelf af: Hoe ga je het gesprek met je kinderen hierover aan? Want natuurlijk kwamen er vragen, nadat erover bericht werd in het Jeugdjournaal. Wij kwamen tot de conclusie dat hier weinig toegankelijk over wordt geschreven en misten informatie om dit moeilijke onderwerp te bespreken zonder je kind bang te maken. Hierdoor voelde het voor ons als een heel logische tussenstap om dit boek over wensen en grenzen te schrijven. Juist omdat het thema zo actueel is en het superbelangrijk is dat kinderen al vanaf jonge leeftijd leren over ja en nee zeggen, toestemming vragen en geven, grenzen bewaken en met respect met elkaar omgaan. En dat ook online!”
Karin: “Als gynaecoloog hoor ik dagelijks verhalen van vrouwen die (seksueel) grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt. Het is echt schokkend hoe vaak dit voorkomt. Door dit bewust bespreekbaar te maken in de spreekkamer, hoop ik de drempel om erover te praten te verlagen en ervoor te zorgen dat lichamelijk onderzoek minder spannend of vervelend is.
In het kader van preventie vinden we het dan ook belangrijk dat kinderen al op jonge leeftijd leren over grenzen, zodat ze deze ook leren herkennen. Wat wij ons vanaf het begin realiseerden bij het schrijven over zo’n gevoelig onderwerp als dit, is dat je te allen tijde heel duidelijk mee moet geven dat het nóóit aan het kind ligt. Het is NOOIT diens schuld. En dat willen we ook goed uitdragen met dit boek.”
2. Kunnen jullie iets vertellen over waarom jullie op de titel Maar hoe dan?! weer gebruiken? Daar zit vast een gedachte achter.
Philippine: “Kinderen zijn nieuwsgierig, ze willen bij alles graag weten HOE dat gaat. Dus de veelgehoorde vraag van kinderen: “Maar HOE dan?!” past precies. Ook voor dit thema willen we graag de nieuwsgierigheid van kinderen aanspreken. Maar HOE dan?! groeit zo uit tot een serie waarin we moeilijk bespreekbare onderwerpen toegankelijk maken, mét humor.”
3. In het boek staan net als in het eerste boek weer veel doe-tips. Nu zijn het meer oefeningen, zoals Hoe dichtbij wil je zijn? Kunnen jullie uitleggen waarom jullie ervoor hebben gekozen dit soort opdrachten toe te voegen aan het boek?
Karin: “We merkten in het eerste boek dat het heel goed werkt om deze onderwerpen op een interactieve manier te benaderen, zodat je dicht bij de belevingswereld van het kind blijft. Dus niet alleen voorlezen aan je kind, maar echt samen de dingen doen.”
Philippine: “De oefeningen zijn iets serieuzer en meer toegespitst op het onderwerp. Het mooie is namelijk dat je juist bij het aangeven van wensen en grenzen heel veel leert van fysieke ervaringen: door iets te voelen en niet alleen maar door erover te lezen. Dus uit je hoofd, in je lijf. Dat houden we heel luchtig en passend bij de leeftijd, natuurlijk! Denk aan opdrachten als voelen zonder aanraken en een bepaalde houding aannemen wanneer je iets met zelfvertrouwen wilt zeggen. Dat stimuleert ook de gesprekken, zowel tussen kinderen onderling als tussen ouder en kind. Juist door er met lol en een fijne interactie mee om te gaan, blijft het luchtig en toegankelijk. Daarmee leg je een basis voor openheid, omdat alles bespreekbaar is in een periode waarin kinderen nog makkelijk praten.”
4. Ouders zijn nog weleens angstig dat je kinderen vooral bang maakt als je over onderwerpen praat zoals (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Hoe denken jullie daarover en wat zouden jullie hierover tegen ouders willen zeggen?
Karin: “Wij denken niet dat je een kind te veel kan vertellen. Het gaat er met name om HOE je het vertelt en wat jouw eigen ideeën zijn. Aanrakingen zijn heel normaal, maar wel is het belangrijk om te leren hoe je prettig met elkaar omgaat. Dus door elkaar te vragen of iets oké is en goed naar elkaar te luisteren. Het is beterom kinderen zelf seksuele voorlichting te geven op een manier die bij onze waarden past, dan niet te weten wat ze zien en horen op internet, social media of op school. Door er eerlijk en open over te zijn, maak je jezelf ook toegankelijk voor de vragen van kinderen.”
Philippine: “Ik weet nog dat er rond de periode met alle ophef over The Voice op social media teksten te lezen waren waarbij Protect your daughter was doorgestreept en eronder dan stond: Teach your son. Wij zouden juist graag toe willen naar Educate the children, want wij willen met dit boek álle kinderen aanspreken, ongeacht geslacht. Hiermee hopen we een basis te leggen voor iedereen, om zo samen te zorgen voor een gezondere samenleving op dit vlak.
Leuk feitje is dat we dit boek helemaal genderneutraal hebben geschreven zodat iedereen zich in het boek kan vinden. Natuurlijk zie je wel in de illustraties jongens, meiden en iedereen ertussenin terug. Net zoals het ook qua huidskleur en postuur een divers boek is.”
5. Jullie eerste boek was voor kinderen vanaf 5 jaar. Bij dit nieuwe boek noemen jullie geen leeftijdsindicatie. Vanaf welke leeftijd zouden jullie ouders adviseren om met hun kind over wensen en grenzen te gaan praten?
Karin: “Dat is een beetje afhankelijk van de belevingswereld van het kind, maar wij denken dat het vanaf 7 jaar echt heel goed toegankelijk is.”
Philippine: “Inderdaad, kijk goed naar waar je kind staat in de ontwikkeling. Een belangrijk moment is wanneer je kind meer zelfstandig gaat worden, zoals alleen in de speeltuin spelen, naar de brievenbus lopen of een boodschapje doen. Dat is het moment waarop kinderen niet de hele tijd meer onder het toezicht van hun ouders of verzorgers zijn. Een mooi moment dus om samen een goed gesprek aan te gaan over wat je afspreekt, bijvoorbeeld over waar je gaat spelen, tot hoever je mag gaan en wat je doet als een onbekende iets aan je vraagt. Je wilt een kind niet bang maken, maar wel weerbaar en oplettend.”
6. En wanneer vinden jullie het een goed moment om met kinderen het gesprek aan te gaan over online gedrag?
Philippine: “Wanneer ze wat ouder worden en meer online interactie hebben, zoals bij online games en chatten, is dat een goed moment om te bespreken hoe je daar met elkaar omgaat. Je kunt ze bijvoorbeeld uitleg geven over privacy, en ook wat dit online betekent. Je kunt dit doen door kritische vragen aan je kinderen te stellen, zoals of ze weten wie diegene met wie ze online contact hebben echt is en of het echte leven echt zo mooi is als je op sommige foto’s online ziet.”
Karin: “In het boek proberen we ook het empathisch vermogen van het kind aan te spreken door ze te vragen hoe zij het zouden vinden als er een foto werd rondgestuurd waar ze niet leuk op staan. Natuurlijk benoemen we verder hoe enorm leuk het kan zijn om online vrienden te maken en interesses met elkaar te delen, want die kant is er ook.”
7. Op de achterkant van het boek staan de logo’s van Rutgers en Stichting Seksueel Nederland. Kunnen jullie daar wat meer over vertellen?
Philippine: “Bij het eerste boek hebben we samengewerkt met zowel Rutgers als Stichting Seksueel Welzijn om te laten checken of we de juiste tone of voice gebruikten voor de doelgroep, en natuurlijk ook of de onderwerpen passend waren bij de leeftijd waar we voor schrijven.
Bij dit nieuwe boek hebben we wederom de samenwerking met hen opgezocht omdat zij experts zijn op dit gebied. Daarnaast hebben we bij dit boek ook samengewerkt met Centrum Seksueel Geweld, dat ook een speciale site heeft voor kinderen.”
8. Wat zouden jullie als Gouden Tip nog mee willen meegeven aan ouders als het gaat om voorlichting geven en het praten met kinderen over wensen & grenzen?
Karin: “Beantwoord de vragen van kinderen zo eerlijk mogelijk, want juist kennis over wensen, grenzen en consent vragen draagt bij aan de weerbaarheid en het vertrouwen van kinderen. Ook zorgt het voor meer seksuele gelijkheid en fijnere ervaringen in de toekomst.”
Philippine: “Ja daar hebben we een leuk nieuwe gezegde voor bedacht: ‘Een geïnformeerd kind weet beter wat het wel en niet oké vindt!’ Oja, en gebruik humor, dat vinden we heel belangrijk!”
